Programma 6 | Sociaal domein

Programma 6 | Sociaal domein

Terug naar navigatie - Programma 6 | Sociaal domein - Programma 6 | Sociaal domein

Inwoner voorop

In Opsterland willen wij dat het goed gaat met onze inwoners. Wij vinden het belangrijk dat iedereen een fijn leven kan hebben en zijn eigen keuzes kan maken. Daarom kijken we naar wat er allemaal speelt in onze gemeente en wat we kunnen doen om te helpen.

Betaald werk

We gaan een extra inspanning leveren om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan een baan te helpen. We doen dit samen met onze partners in de arbeidsmarktregio. Hierdoor hebben minder mensen een bijstandsuitkering nodig en halen zij eigenwaarde uit het verdienen van eigen inkomen. In 2026 gaat de wet 'Van school naar duurzaam werk' in werking. Het doel van deze wet is om jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt de juiste begeleiding en ondersteuning te geven richting economische zelfstandigheid.

Armoede

We hebben als gemeente een beperkte rol bij het tegengaan van armoede. Die rol nemen we, bijvoorbeeld door meer in te zetten op schuldenpreventie. Een ander voorbeeld is dat we ervoor zorgen dat meer mensen die ervoor in aanmerking komen daadwerkelijk gebruik maken van onze gemeentelijke inkomensvoorzieningen. Vanaf 1 januari 2025 is de Participatiewet in balans in werking getreden. Het doel van de wet is gemeenten meer ruimte te geven om te handelen vanuit de menselijke maat.

Sociale basis

Wij willen gezondheid en welzijn zoveel mogelijk bevorderen en problemen zo vroeg mogelijk oplossen. Dit doen wij het liefst door het faciliteren en ondersteunen van de eigen familie, vrienden, het dorp en laagdrempelige vormen van hulp. We streven ernaar dat mensen eerder hulp krijgen, voordat problemen ernstig worden. Dit noemen wij de 'beweging naar de voorkant'. 

Om goed in te spelen om deze veranderingen willen wij meer werken in het gedachtegoed van positieve gezondheid. De aandacht gaat uit naar wat de inwoner kan en wil, en wat hun leven betekenisvol maakt; niet meer naar de klachten en het probleem. 

Jeugdhulp

Bij de jeugdhulp gaat het allereerst om de jeugdige en om wat die nodig heeft. Tegelijk besteden we een groot deel van onze begroting aan die jeugdhulp. Daarom houden we deze hulp bereikbaar én betaalbaar. Ook hier richten we ons nadrukkelijk op het voorkomen van (duurdere) zorg. Net zoals we dat bij de WMO doen, nemen we diverse maatregelen om dat te bereiken. Daarbij werken we nauw samen met de scholen.

Dorpen

Hoe we met onze dorpen omgaan, staat ook in dit programma van de begroting. Dorpenbeleid is hiervoor leidend voor de komende jaren. Daarnaast gaan we verder met de doarpspetearen (voorheen noemden we dit dorpstafels). Verder ronden de dorpen en de gemeente de actieplannen voor de dorpshuizen af.

Vluchtelingen

Nog steeds vragen zowel vluchtelingen uit Oekraïne als statushouders en vluchtelingen uit de rest van de wereld onze aandacht. De huisvesting van vluchtelingen en statushouders voeren wij projectmatig uit.

Kaderstellende documenten

Terug naar navigatie - Programma 6 | Sociaal domein - Kaderstellende documenten

Preventieagenda Opsterland 2021-2030
Beleidsnota nieuwe Wet inburgering 2022
Fryske Regiovisie Jeugd 2023
Verordening Hart voor de Jeugd 2024
Visie complementaire ondersteuning 2023
Kadernota Dorpshuizenbeleid 2021 - 2026
Dorpenbeleid 'Doarpen oan set' 2025
Nota Hert foar Opsterlân
Lokale Inclusie Agenda
Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Opsterland 2023
Beleidsplan Schuldhulpverlening 2025
Verordening beslistermijn schuldhulpverlening Opsterland 2023
Re-integratieverordening gemeente Opsterland 2023

Reguliere werkzaamheden

Terug naar navigatie - Programma 6 | Sociaal domein - Reguliere werkzaamheden
  • Verstrekken bijstandsuitkeringen.
  • Ondersteuning bij re-integratie naar regulier werk of werk via Caparis.
  • Aanbieden jeugdhulp en andere ondersteuning voor kinderen, jongeren en gezinnen.
  • Aanbieden ondersteuning WMO voor ouderen, mantelzorgers e.d. (bijvoorbeeld huishoudelijke hulp, hulpmiddelen, gehandicaptenparkeerplaats).
  • Zorgen voor dagbesteding en begeleiding.
  • Ondersteuning bij geldzorgen en schulden.
  • Zorgen voor inburgering statushouders.
  • Zorgen voor opvang vluchtelingen Oekraïne.
  • Subsidiëren sociaal-cultureel werk.
  • Bieden welzijnswerk (jongerenwerk e.d.).
  • Ondersteuning dorpen, dorpshuizen en plaatselijk belangen.
  • Behandeling klachten en bezwaren.

Thema Uitvoering sociale wetgeving

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Thema Uitvoering sociale wetgeving - Doelstellingen

Minder inwoners leven van een bijstandsuitkering

Terug naar navigatie - Thema Uitvoering sociale wetgeving - Doelstellingen - Minder inwoners leven van een bijstandsuitkering

Omschrijving (toelichting)

We verlagen of stabiliseren het aantal bijstandsuitkeringen door middel van re-integratie. Dat doen we door inwoners te laten uitstromen uit de bijstand. We voorkomen dat inwoners de bijstand instromen. Inwoners hebben mogelijkheden om deel te nemen of terug te keren naar de arbeidsmarkt. We vergelijken onze cijfers ook met vergelijkbare gemeenten in onze regio. Dat doen we op basis van de benchmark Divosa Werk en Inkomen.

Zo gaan we dat doen

Thema Maatschappelijke ondersteuning

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Thema Maatschappelijke ondersteuning - Doelstellingen

Met preventie voorkomen en beperken we problemen en versterken we de zelfredzaamheid

Terug naar navigatie - Thema Maatschappelijke ondersteuning - Doelstellingen - Met preventie voorkomen en beperken we problemen en versterken we de zelfredzaamheid

Omschrijving (toelichting)

Wij werken aan een samenleving met inwoners die samen redzaam zijn en zich betrokken voelen. Een samenleving waarin iedereen zich goed kan ontwikkelen, in een gezonde en veilige omgeving. Inwoners die actief deelnemen aan de samenleving helpen mee aan de vitaliteit en het welzijn van die samenleving. We zoeken oplossingen meer in de eigen leefwereld van inwoners dan in professioneel handelen. We gaan eerder en beter in gesprek met inwoners. We sluiten aan bij vraagstukken in en van het dorp. Zo zorgen we ervoor dat we toekomstbestendig voorzieningen aan onze inwoners leveren.

Zo gaan we dat doen

Thema Jeugdhulp

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Thema Jeugdhulp - Doelstellingen

Jeugdigen ontwikkelen zich zo goed mogelijk

Terug naar navigatie - Thema Jeugdhulp - Doelstellingen - Jeugdigen ontwikkelen zich zo goed mogelijk

Omschrijving (toelichting)

Door vroegsignalering en preventie ondersteunen we (aanstaande) kwetsbare ouders en kwetsbare jeugdigen op een toegankelijke manier. We zijn waar de jeugdige is. En we hebben netwerkgerichte brede aanpak. Daarmee bereiken we het volgende:

  • Ouders zijn veerkrachtig. Ze hebben minder professionele hulp nodig.
  • Kinderen en ouders met een hulpvraag zijn sneller in beeld. Ze worden eerder geholpen.
  • Het middelengebruik onder jeugdigen daalt. Ouders geven hierin het goede voorbeeld.
  • Er is een doorgaande lijn in zorg en ondersteuning. (Jong)volwassenen raken niet tussen “wal en schip“.
  • Lichte opgroei- of opvoedvragen lossen we zoveel mogelijk op in het dagelijks leven.
  • De sociale en pedagogische basis voor jeugdigen in onze gemeente is in 2026 versterkt.

Zo gaan we dat doen

Voor de meest kwetsbare jeugdigen en hun gezinnen is passende jeugdhulp beschikbaar

Terug naar navigatie - Thema Jeugdhulp - Doelstellingen - Voor de meest kwetsbare jeugdigen en hun gezinnen is passende jeugdhulp beschikbaar

Omschrijving (toelichting)

Soms hebben kinderen en gezinnen jeugdhulp nodig. We letten dan altijd op de situatie van het gezin waarin een jeugdige opgroeit. Het moet voor jeugdigen en hun ouders helder zijn waar jeugdhulp voor is en waarvoor niet. Met een beperkte aantal mensen en middelen maken wij duidelijke keuzes wie in aanmerking komt voor professionele jeugdhulp. Daarbij helpen wij de meest kwetsbaren altijd. Onze doelen zijn:

  • Jeugdigen en hun gezinnen ontvangen specialistische jeugdhulp zo lang als dat nodig is.
  • Professionals weten wanneer ze kwetsbare jeugdigen en hun gezinnen moeten verwijzen naar professionele jeugdhulp.
  • Jeugdigen maken minder gebruik van residentiële jeugdhulp dan in 2023.

Zo gaan we dat doen

Wat mag het kosten

Terug naar navigatie - Programma 6 | Sociaal domein - Wat mag het kosten

Mutaties in de reserves worden verwerkt in programma 0 maar niet alle reserves hebben betrekking op programma 0. Om een juiste financiële analyse per programma te kunnen maken zijn in onderstaande tabel de mutaties van de reserves van programma 6 meegenomen.

Exploitatie
x € 1.000 Realisatie 2024 Begr. 2025 (incl wijz) Begr. 2026 MJB 2027 MJB 2028 MJB 2029
Lasten 42.837 46.012 45.767 45.755 45.675 45.685
Baten 15.712 13.680 13.335 13.155 13.155 13.155
Saldo voor bestemming -27.125 -32.332 -32.432 -32.600 -32.519 -32.529
Mutaties reserves
Lasten 1.030 30 30 30 30 30
Baten 308 80 - - - -
Saldo na bestemming -27.847 -32.282 -32.462 -32.630 -32.549 -32.559
Specificatie per taakveld
x € 1.000 Realisatie 2024 Begr. 2025 (incl wijz) Begr. 2026 Mut B25<>B26
Lasten
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie 4.595 6.276 6.596 320
6.21 Toegang en eerstelijnsvoorzieningen Wmo - - 651 651
6.22 Toegang en eerstelijnsvoorziening Jeugd - - 1.330 1.330
6.23 Toegang en eerstelijnsvoorziening Interg - 1.048 1.026 -22
6.3 Inkomensregelingen 10.718 11.356 11.539 183
6.4 WSW en beschut werk 3.524 3.396 3.287 -109
6.5 Arbeidsparticipatie 1.333 1.396 1.407 11
6.60 Hulpmiddelen en diensten (WMO) 1.188 1.350 1.350 -
6.711 Hulp bij het huishouden (WMO) 3.255 3.594 3.564 -30
6.712 Begeleiding (WMO) 1.824 1.750 1.925 175
6.713 Dagbesteding (WMO) 704 1.125 1.150 25
6.751 Jeugdhulp ambulant lokaal - 1.000 1.000 -
6.752 Jeugdhulp ambulant regionaal - 5.844 5.161 -683
6.761 Jeugdhulp met verblijf lokaal - - - -
6.762 Jeugdhulp met verblijf regionaal - 2.500 2.500 -
6.763 Jeugdhulp met verblijf landelijk - 250 250 -
6.791 PGB Wmo - 225 225 -
6.792 PGB Jeugd - 550 550 -
6.811 Beschermd wonen (Wmo) - 7 7 -
6.81B Maatschappelijke- en vrouwenopvang (WMO) 33 - - -
6.821 Jeugdbescherming - 550 550 -
6.91 Coördinatie en beleid Wmo - 3.420 777 -2.643
6.92 Coördinatie en beleid Jeugd - 374 921 547
Vervallen taakvelden 15.663 - - -
Totaal lasten 42.837 46.012 45.767 -245
Baten
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie 5.192 3.632 3.428 -204
6.23 Toegang en eerstelijnsvoorziening Interg - 16 - -16
6.3 Inkomensregelingen 9.610 9.552 9.552 -
6.4 WSW en beschut werk - - - -
6.5 Arbeidsparticipatie 56 - - -
6.60 Hulpmiddelen en diensten (WMO) 303 - - -
6.711 Hulp bij het huishouden (WMO) - 230 230 -
6.712 Begeleiding (WMO) - - - -
6.713 Dagbesteding (WMO) - - - -
6.751 Jeugdhulp ambulant lokaal - - - -
6.752 Jeugdhulp ambulant regionaal - - - -
6.761 Jeugdhulp met verblijf lokaal - - - -
6.762 Jeugdhulp met verblijf regionaal - - - -
6.763 Jeugdhulp met verblijf landelijk - - - -
6.791 PGB Wmo - - - -
6.792 PGB Jeugd - - - -
6.811 Beschermd wonen (Wmo) - 250 125 -125
6.81B Maatschappelijke- en vrouwenopvang (WMO) - - - -
6.821 Jeugdbescherming - - - -
6.91 Coördinatie en beleid Wmo - - - -
6.92 Coördinatie en beleid Jeugd - - - -
Vervallen taakvelden 551 - - -
Totaal baten 15.712 13.680 13.335 -345
Saldo voor bestemming -27.125 -32.332 -32.432 -100
Mutaties reserves
Stortingen reserves -1.030 -30 -30 0
Onttrekkingen reserves 308 80 0 -80
Totaal mutaties reserves -722 50 -30 -80
Saldo na bestemming -27.847 -32.282 -32.462 -180

Toelichting op de financiën

Terug naar navigatie - Programma 6 | Sociaal domein - Toelichting op de financiën

Het saldo van dit programma is in 2026 € 180.000 nadeliger dan in 2025.

Lasten

Taakveld 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie: de lasten zijn in 2026 € 320.000 gestegen.

  • In 2026 zijn de toegerekende directe personeelslasten € 452.000 hoger.
  • De specifieke uitkering kosten opvang ontheemden Oekraïne 2026 is € 200.000 hoger. Bij de baten geeft dit een tegengesteld effect.
  • Voor Inwonersparticipatie, Lokale aanpak Inclusie en Hert foar Opsterlân is in 2026 een bedrag opgenomen van € 85.000 (raadsvoorstel sept. 2025).

In 2025 waren eenmalig kosten begroot voor:

  • De specifieke uitkering Inburgering € 350.000. Dit geeft bij de baten een tegengesteld effect.
  • Jongerenwerk: serious game (€ 27.273, BGW 2024). Dit geeft bij de baten een tegengesteld effect.
  • Jongerenwerk: weerbaarheidstrainingen (€ 30.000, PPB 2024).

Taakveld 6.21 en 6.22 Toegang en eerstelijnsvoorzieningen: de lasten zijn in 2026 € 1.981.000 gestegen.

  • In 2025 zijn de directe personeelslasten aan de taakvelden 6.9 Coördinatie en beleid toegerekend. In 2026 zijn deze grotendeels aan taakveld 6.21 en 6.22 toegerekend.

Taakveld 6.23 Toegang en eerstelijnsvoorzieningen: de lasten zijn in 2026 € 22.000 gedaald.

  • Voor het versterken van de lokale gemeentelijke toegang waren in 2025 kosten begroot (€ 90.000, BGW dec 2024).
  • Het resterende budget Procesregie en zorg is in 2026 overgeheveld naar het personeelsbudget (€ 93.000, PPB 2025).
  • In 2026 zijn de toegerekende directe personeelslasten € 177.000 hoger.

Taakveld 6.3 Inkomensregelingen: de lasten zijn in 2026 € 183.000 gestegen.

  • In 2026 zijn de toegerekende directe personeelslasten € 183.000 hoger.

Taakveld 6.4 Begeleide participatie: de lasten zijn in 2026 € 109.000 gedaald.

  • In 2026 wordt een uitstroom verwacht van werknemers SW bij Caparis (€ 111.000, PPB2024).

Taakveld 6.5 Arbeidsparticipatie: de lasten zijn in 2026 € 11.000 gestegen.

  • Voor extra inzet voor taken op het gebied van participatie waren in 2025 kosten begroot (€ 80.000, BGW dec 2023).
  • In 2026 zijn de toegerekende directe personeelslasten € 91.000 hoger.

Taakveld 6.711 Hulp bij het huishouden WMO: de lasten zijn in 2026 € 30.000 gedaald.

  • Op basis van een kostprijsberekening van de inkoop WMO-tarieven per 1 juli 2026 nemen de lasten toe met € 100.000 (B2026).

In 2025 waren kosten begroot voor:

  • Een OWO-projectleider Inkoop WMO (tot 1 juli 2026) en een kostprijsonderzoek (€ 40.000, VJR25).
  • De volumestijging van huishoudelijke hulp (€ 100.000, VJR25).

Taakveld 6.712 Begeleiding WMO: de lasten zijn in 2026 € 175.000 gestegen.

  • Op basis van een kostprijsberekening van de inkoop WMO-tarieven per 1 juli 2026 nemen de lasten toe met € 175.000 (B2026).

Taakveld 6.752: Jeugdhulp ambulant regionaal: de lasten zijn met € 683.000 gedaald.

  • In 2025 waren aanvullende lasten jeugdzorg begroot (€ 450.000, BGW 2025). Vanwege aanvullende maatregelen op beleid en uitvoering waren deze kosten alleen voor jaar 2025 opgevoerd.
  • Voor Kortdurende Lichte Ondersteuning (KLO) is een bedrag van € 133.000 in 2026 overgeheveld naar het personeelsbudget (PPB 2025).
  • Door intensivering van contractmanagement Participatie/Inkomen, Jeugd en Zorg & Onderwijs is een inschatting gedaan van een inverdieneffect van in totaal € 300.000 t/m jaar 2027, oplopend vanaf jaar 2025 met € 100.000 (PPB2024).

Taakveld 6.91 en 6.92 Coördinatie en beleid WMO en Jeugd: de lasten zijn in 2026 € 2.096.000 gedaald.

  • In 2025 zijn de directe personeelslasten aan de taakvelden 6.9 Coördinatie en beleid toegerekend. In 2026 zijn deze aan taakveld 6.21 en 6.22 toegerekend.

Baten

Taakveld 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie: de baten zijn in 2026 € 204.000 gedaald.

  • De specifieke uitkering kosten opvang ontheemden Oekraïne 2026 is in 2026 € 200.000 hoger.
  • De GALA middelen zijn in 2026 € 27.000 lager.

In 2025 waren eenmalig baten begroot voor:

  • De specifieke uitkering Inburgering € 350.000.
  • De serious game (€ 27.273, BGW 2024).

Taakveld 6.811 Beschermd Wonen: de baten zijn in 2026 € 125.000 gedaald.

  • Deze mutatie is het gevolg van de overheveling van cliënten van Beschermd Wonen (BW) WMO naar BW WLZ en de aanpassing van de landelijke budgetten.

Reserves:

In 2026 wordt € 30.000 in de reserve Verbouw Dorpshuizen gestort.